موسيقي آذربايجان يكي از دي نوازترين موسيقي هاي امروزه مي باشد. مطالبي كه در اين تحقيق مي خوانيد، گوشه اي از زيبايي هاي موسيقي آذربايجان مي باشد و اميدوارم كه تلاش بنده توانسته باشد تا حدودي موسيقي آذربايجان را تعريف كند.
در اين مطالب سعي در بدست دادن تعريف ويژه از موسيقي نيست، تنها هدف در سير تاريخي موسيقي در بخشي از خاك كشور عزيزمان، ايران است. موسيقي آذري كه يكي از ابعاد شكل دهنده فرهنگ موسيقي ماست، مانند بخش هاي ديگر در دوران هاي مختلف تاريخي دچار افت و خيز بود و فراز و فرودهايي داشته است و با توجه به اينكه هر موسيقي، زبان مشترك بشري است و تاثيرگذار و تاثيرپذير از ساير فرهنگ ها و اينكه توجه داشته باشيم بسياري از سرزمين ها و كشورهاي همجوار در روزگاران دور و نزديك، در محدوده ي مرزهاي ايران قرار داشته اند و هر يك اكنون مستقل هستند و همين دوري و نزديكي ايجاب مي كند براي تحقيق در مورد هر يك از ابعاد فرهنگي و اجتماعي بخشي از كشورمان، حوزه اي وسيع درداخل و خارج مرزهاي كنوني مد نظر قرار گيرد.
ولذا تحقيق در خصوص موسيقي آذري از اين قاعده مستثني نبوده و براي رسيدن به يك نتيجه مطلوب، بايستي موسيقي آذري در بين اقوام و ملل گوناگون كه در پيرامون كشور ما به زبان آذري (تركي) سخن مي گويند، مورد تحقيق و مطالعه قرار گيرد و از تمامي منابع موجود در زمينه هاي فرهنگي و تاريخي مربوط به موسيقي و تاريخ آن براي رسيدن به هدف بهره گرفت، يا به طور كلي، تحقيق علمي و پايه اي ايجاب مي كند كه ما از كليه ي ابزارها و منابع استفاده كرده و در صورت وم با اساتيد موسيقي به صورت چهره به چهره صحبت كنيم، سازها و كاركرد آنها را بشناسيم، و تا حدودي با گوشه ها، زوايا، پرده ها و دستگاه ها، رديف ها الحان مختلف آن بخش از موسيقي مورد مطالعه آشنا باشيم و مهمتر از همه، زبان و گويش مورد محاوره را تا حدودي درك كنيم، اما ما در نظر داريم در اين تحقيق به موسيقي آذري به عنوان يك موسيقي محلي (فولكلور) نگاه كرده و از اين دريچه كوچك و تنها در محدود خاك ايران آن را مورد بازنگري قرار دهيم. زيرا معتقديم، موسيقي آذري (تركي) در گستردگي وسيعي از جهان مثل مغولستان، تركمنستان، ازبكستان، تركيه و . رواج داشته و به تبع حوزه جغرافيايي خود، تغييراتي كم و زياد در آن بوجود آمده است، از اين رو همانطور كه قبلاً گفته شد، در اين تحقيق سعي شده به موسيقي آذربايجان به عنوان يكي موسيقي محلي و فولكلور نگاه كنيم.
اميدواريم هنرمندان اين عرصه، مخصوصاً نوازندگان و خوانندگان آذري زبان كه در راه پرپيچ و خم هنر موسيقي آذري، ضربات سنگين روزگاران نامساعد را تحمل كرده اند و با پايداري و خلاقيت خويش و با فداكاري ها و تلخ كامي ها، عاشقانه در باروري و حفظ اين هنر كوشيده اند.
بر ما خرده نگيريد و ما در رديف خشك انديشاني قرار ندهيد كه در طول تاريخ همواره به اين قشر هنرمند تحت عنوان مظاهر شيطاني و عوامل لهو و لعب نگاه كرده و گاهاً آنان را وادار كرده اند كه با كوله باري از محنت و تنهايي و دلتنگي، به خلوتگه عارفانه خويش پناه ببرند و در غبار غربت و فراموشي زمان محو گردند.
تمام كمي كاستي هاي را به حساب كمبود منابع و عدم آشنايي به اين هنر بگذاريد، ولاغير.
موسيقي محلي (فولكلور)
همانطور كه درمقدمه عنوان شد، نگاه ما به موسيقي آذربايجان، نگاهي است منطقه اي و محدود و براي اينكه موضوع كاملاً روشن شود كه اين تاكيد و. اصرار ما چه حوزه اي را دربرخواهد گرفت، تعريفي از موسيقي محلي را بيان مي كنيم:
لغت فولكلور از دو بخش Folk-lore به معناي ( =Folkملت و =Lore علم) تشكيل شده است و بنا به تعريف لغت نامه آكسفورد (Oxford) فولكلور يعني <<قصه و عادت و عقايد قديمي و يا دسته اي از مردم (مردم بومي)>>، اما به مرور زمان لغت فولكلور وسعت بيشتري را پيدا كرد و جنبه هاي ديگر زندگي توده هاي مردم، از جمله روانشناسي عوام، سنن مردم، موسيقي محلي و .) دربرگرفت.
ترانه هاي محلي اولين پايه ي تجربي موسيقي هر قوم و كشوري بشمار مي رود. غمها و شادي ها، شكست ها و پيروزي ها، قهرمانان و شخصيت هاي برجسته مردم به اين موسيقي راه مي يابند، از اين رو از ارزش ويژه اي برخوردار است، به عبارت ديگر سرمايه ي اصلي موسيقي يك كشور يا قوم يا منطقه را مي توان نغمه هاي بومي و محلي آن كشور دانست. البته اين بدان معني نيست كه موسيقي يك مدت نغمه هاي محلي آنست، ولي هيچگاه از آن به دور نيست، زيرا زبان روحيه يك ملت به شمار مي رود.
اگر قصد